Skąd się wziął greenstone?

Test zwyciężyl w XII etapie I Konkursu Redakcyjnego w kategorii "najwięcej lubiących to!" z wynikiem 118 głosów. Gratulacje.

Dla Maorysów bardzo ważna jest przynależność do iwi – plemienia. Język, szczególy legend, imiona miejsc, a nawet interpretacja historii różnią się od siebie w zależności od tego, kto akurat chce się z nami wiedzą plemienną podzielić.
 
Według plemienia Waitaha, pierwszym Maorysem (a przy okazji ich przodkiem) w Aoteroa był niejaki Rākaihautū, który swoim canoe zwanym Urueo dopłynął do dzisiejszego Nelson, czyli Whakatū. Według podań, to właśnie jemu zawdzięczamy przepiękne jeziora w środkowej części wyspy południowej. Podbno wyżłobił je za pomocą długiego kija kō i dlatego nazywane są Kā Puna-karikari-a-Rākaihautū (żródła wody otwarte przez Rākaihautū ). W końcu osiedlił się na Peninsula, a jego kij zamienił się z czasem w Tuhiraki – masyw górski nad zatoką Akaroa. Rākaihautū i jego synowi Rokohuia zawdzięczamy zresztą wiele nazw, które do dziś funkcjonują na południowej wyspie. Ot, choćby klify nieopodal Kaikōrua znane są dla miejscowych jako Ka Whatakai-a-Rokohouia (schowek na jedzenie Rokohuia), bo właśnie na nich młodzian znajdował najczęściej jaja mew.


Ngāhue to natomiast przodek plemienia Arawa. Podobno podróżował w głąb wyspy południowej i przez przypadek w rzece Arahura natknął się na pounamu, czyli greenstone. Na ten cenny kamień czasem mówi się Te Ika-a-Ngāhue (ryba Ngāhue) na pamiątkę sposobu, w jaki podróżnik wyłowił go z wody. Warto też wiedzieć, że Maorysi opanowali wyspę południową na długo przed przybyciem Europejczyków. Ba, zdążyli nawet spenetrować Alpy i wyznaczyć szlaki zielonego kamienia, którymi transportowali cenny materiał, by sprzedać go plemieniom z wyspy północnej. Szlaki te prowadziły przez miejsca, które dziś znamy jako szlaki Heaphy Wangapeka, rzeki: Kawatiri (Buller), Māwhera, Īnangahua, Maruia (w Lewis Pass), Noti Taramakau (Harper Pass), Ōtira–Waimakariri (Arthur’s Pass), a także przesmyki: Amuri, Hope, Harman, Whitcombe i Tiori-pātea (Haast). Wiele było też szlaków w okolicach dzisiejszego Queenstown, w tym tak znane jak szlaki Milford czy Routeburn.


Nazwy miejsc czy postaci różnią się w zależności od plemienia. Nie do końca bowiem istnieje „oficjalny” język maoryski (lub maorski – choć można znaleźć „gówny nurt”) – po prostu ich mowę zaczęli spisywać i „kodyfikować” dopiero przybysze z Europy. Maorysi mieli na głowie większe problemy i ciekawsze zajęcia niż wymyślanie pisma i zasad gramatycznych. Choć niektórzy twierdzą, że całą swoją historię zawarli w rzeźbach – nie tylko tych w drewnie, ale i w kamieniu. Inni natomiast mówią, że historia Maorysów i Nowej Zelandii jest tak spójna, że wydarzenia i postaci zapisane są w drzewach, skałach, jeziorach i potokach. Polecam więc wczytanie się w tę historię. Spisaną bądź zachowaną. I jeszcze jedno: popuśćcie wodze fantazji. Wtedy może nawet greenstone dla Was zaśpiewa.


P.S. A poza tym warto przywieźć sobie choćby i mały wisiorek z zielonego kamienia. Podobno działa uzdrawiająco i do tego pięknie wygląda.